Trądzik różowaty to przewlekła choroba skóry z okresami zaostrzeń i remisji. Najczęściej problem ten dotyczy kobiet głównie w wieku 30-60 lat (jednakże zdarzają się przypadki wcześniejszych zachorowań), rzadziej mężczyzn – po ok. 40 roku życia. Zmiany o charakterze rumienia, grudek, krostek zlokalizowane są głównie w centralnej części twarzy, dając tzw. efekt motyla. Obecnie nie jest możliwe całkowite wyleczenie dermatozy, jednakże odpowiednia terapia i pielęgnacja hamuje rozwój choroby i ogranicza pojawianie się nowych zmian.
Jakie są przyczyny rozwoju trądziku różowatego?
Dokładne przyczyny rozwoju trądziku są niejasne. Według większości publikacji naukowych w etiopatogenezie podaje się pewne cechy skóry czy patogeny zwiększające szanse na zachorowanie u danej grupy osób.
- skóra naczyniowa i wrażliwa – w początkowym stadium pojawia się tzw. „flushing”, czyli rumień, który dość szybko ustępuje (ok. 10 min); w późniejszym stadium rumień ulega utrwaleniu
- łojotok lub zmniejszenie wydzielania łoju
- zaburzenia hormonalne – choroby tarczycy, doustna antykoncepcja, okres okołomenopauzalny
- obecność w żołądku Helicobakter pylori
- obecność roztocza Demodex folliculorum – nużeniec ludzki, który bytuje w mieszkach włosowych i okolicach łojotokowych
- długotrwałe stosowanie leków sterydowych (miejscowo)
Czynniki prowokujące zmiany na twarzy w trądziku różowatym
Istotne w leczeniu trądziku różowatego jest unikanie czynników wyzwalających, takich jak:
- wysoka temperatura – sauna, słońce, gorąca kąpiel, suszenie włosów suszarką, przebywanie w mocno ogrzewanych pomieszczeniach
- niska temperatura
- nagłe zmiany termiczne
- czynniki atmosferyczne – wiatr, suche powietrze
- stres
- niewłaściwa dieta – kawa, ostre przyprawy, alkohol, gorące przyprawy
- intensywny wysiłek fizyczny
Powyższe czynniki sprzyjają rozszerzaniu naczyń krwionośnych, a co z tym jest związane, pogłębiają rumień. Taka skóra jest bardziej podatna na rozwój stanów zapalnych, podrażnienie, pieczenie czy świąd. Bardzo często pacjenci odczuwają również nietolerancje na promieniowanie ultrafioletowe – dlatego też zaleca się stosowanie fotoprotekcji przez cały rok. Nasilenie zmian skórnych pozwala na podział trądziku różowatego na 4 główne odmiany.
Trądzik różowaty – odmiany kliniczne
- Postać rumieniowa z teleangiektazjami – występuje rumień, który pojawia się pod wpływem różnych bodźców, towarzyszy mu uczucie ciepła, pieczenia czy swędzenia. Zazwyczaj utrzymuje się do 10 minut, jednakże po pewnym czasie może się utrwalić . Skóra zazwyczaj jest bardzo wrażliwa, z tendencją do czerwienienia i podrażnień. Widoczne są teleangiektazje, czyli trwale rozszerzone powierzchowne naczynia włosowate. Czasami jest ich tak dużo i są umiejscowione blisko siebie, tworząc tzw. rumień zlewny. Taką postać określamy jako Występuje u ok 80% chorych.
- Postać grudkowo-krostkowa – w miejscach centralnych (czoło, policzki, nos i broda) pojawiają się grudki i krostki. Występuje rumień, niekiedy obrzęk a czasem złuszczanie
- Postać przerosła – dotyczy zazwyczaj mężczyzn. Cechą charakterystyczną są zmiany przerostowe gruczołów łojowych i tkanki łącznej. Najczęściej zmiany lokalizują się na nosie ,tworząc guzowatość nosa (rhinophyma), rzadziej na czole, brodzie czy uszach.
- Postać ziarniniakowa – obserwowana dość rzadko. Na skórze tworzą się guzki za skłonnością do rozpadu i bliznowacenia.
Rozpoznanie i diagnostyka trądziku różowatego
Rozpoznanie choroby zazwyczaj opiera się na obecności zmian skórnych. W początkowym stadium występuje rumień przejściowy zlokalizowany na twarzy (efekt motyla), grudki i krostki oraz teleangiektazje – o różnym stopniu nasilenia. Do drugorzędowych zmian zaliczamy pieczenie, świąd, obrzęk, suchość skóry, objawy oczne czy zmiany przerosłe. Z uwagi na to, że jest to choroba złożona istotnym elementem diagnostyki, są również badania na obecność Helicobacter pylori czy Demodex Follicularum. Co ciekawe w trądziku różowatym nie występują zaskórniki, co pozwala nam na różnicowanie tej choroby z trądzikiem pospolitym.
Leczenie trądziku różowatego
Postępowanie w leczeniu trądziku różówatego zaczyna się od preparatów działających miejscowo. Krem lub żel z metronidazolem skutecznie redukuje zmiany zapalne oraz rumień. Ponadto polecany jest kwas azelainowy czy antybiotyki miejscowe (ertytromycyna, klindamycyna, tetracyklina). W postępowaniu ogólnym-doustnie antybiotyki z tetracykliną oraz metronidazol. W ciężkich postaciach, opornych na leczenie skuteczne okazują się leki z retinoidami – mimo możliwości wystąpienia wielu skutków ubocznych.
Nie każda postać trądziku różowatego wymaga jednak stosowania leczenia farmakologicznego. Często odpowiednia pielęgnacja i rozważne unikanie czynników wyzwalających zatrzymują rozwój choroby. Pomocne są również zabiegi kosmetyczne regenerujące i łagodzące, a także lasery zamykające naczynia krwionośne i zmniejszające rumień
Jakie zabiegi wybrać w gabinecie kosmetycznym na trądzik różowaty?
Wszystko zależy od stanu skóry – najczęściej polecane są zabiegi regenerujące, czyli takie, które odbudowują barierę hydrolipidową oraz łagodzące, które w swoim składzie zawierają substancje uszczelniające naczynia krwionośne.
Co raz więcej firm kosmetycznych produkuje całe linie stworzone dla osób z takim problemem, zarówno do pielęgnacji domowej, jak i gabinetowej.
Najważniejsze są składniki aktywne: kwas azelainowy, kwas ferulowy, rosweratrol, witamina C, witamina K, arnika, wyciąg z kasztanowca, kwasy omega3 i omega 6, cynk, miłorząb japoński, hesperydyna i wiele innych składników pochodzenia roślinnego.
Ważne jest, aby w składzie ograniczona była zawartość konserwantów, barwników czy substancji zapachowych – pamiętajmy, że często taka skóra jest nadreaktywna!
W gabinecie możemy również stosować terapię na bazie peelingów chemicznych o niskim stężeniu, jonoforezę, sonoforezę czy mezoterapię bezigłową.
Aby zredukować rumień i teleangiektazje warto pomyśleć o laseroterapii. Często zadowalające efekty uzyskujemy po 1-3 zabiegów, najlepiej wykonywanych w okresach o słabym nasłonecznieniu (jesień do wczesnej wiosny).
Od wielu lat wykorzystuje się urządzenia emitujące intensywne źródło światła IPL – co prawda nie są to prawdziwe lasery, ale dobre urządzenie pozwala zredukować rumień. Laser argonowy – przenika na głębokość 1-2mm, charakteryzuje się wysoką skutecznością, jednakże istnieje duże ryzyko rozwoju przebarwień i blizn. Inne lasery polecane w terapii naczyń to: laser barwnikowy, laser miedziowy, laser miedziowo-bromowy, laser ND-YAG.
Zasady pielęgnacji skóry z trądzikiem różowatym:
- Demakijaż – kosmetyki do pielęgnacji dla cery wrażliwej, woda termalna, łagodne środki myjące
- Kremy hypoalergiczne, regenerujące, uszczelniające naczynia krwionośne
- Peelingi enzymatyczne
- Preparaty zmniejszające rumień (np. serum, ampułki)
- Stosowanie kremów z filtrem
- Zabiegi wzmacniające dla cery naczyniowej
Opracowała Aleksandra Markiel – kosmetolog w Klinice Beauty Mazowiecka 13