Rozstępy skórne to przebiegające równolegle, wrzecionowate pasma ścieńczałej skóry. W obrębie zmian skóra jest pozbawiona przydatków – mieszków włosowych, gruczołów potowych i łojowych. Rozstępy swoim wyglądem i obrazem histopatologicznym przypominają bliznę. Zmieniają się w zależności od fazy rozwoju – początkowo są wyniosłe, obrzękowe, dobrze widoczne, następnie ulegają zanikowi.
Jakie są przyczyny powstawania rozstępów?
Rozstępy powstają na poziomie skóry właściwej i związane są z upośledzeniem funkcji fibroblastów, odpowiedzialnych za produkcję kolagenu i elastyny, czyli włókien nadających skórze sprężystość i elastyczność. Prawidłowo zbudowane włókna kolagenowe i elastynowe mają uporządkowaną sieć włókien, dzięki czemu tworzą szkielet podporowy skóry i są odporne na rozerwanie.
Spowolnienie metabolizmu fibroblastów spowalnia również syntezę ich włókien, które ponadto stają się bardziej kruche i mniej podatne na rozciąganie. Z powodu kruchości włókien dochodzi do rozerwania ich regularnej sieci, czego efektem są rozstępy. Jednocześnie dochodzi także do starcia warstwy naskórka, dlatego stają się one bardziej widoczne.
W obrazie histopatologicznym rozstępy wykazują wiele cech wspólnych z blizną. Powstawanie blizny jest poprzedzone uszkodzeniem skóry właściwej lub tkanki podskórnej na skutek urazu. Rozstępy natomiast powstają na skutek zmian w strukturze tkanki łącznej, których nie poprzedza zewnętrzny uraz mechaniczny. W przypadku rozstępów charakterystyczne są zmiany zanikowe, wygładzenie naskórka, zanik przydatków skóry, początkowo zabarwienie czerwone, zupełnie jak w procesie powstawania blizn. Podobnie jak w pierwszej fazie powstawania blizn, dominuje kolagen typu III, który w późniejszym czasie zastępowany jest przez kolagen typu I (włóknisty)
Można wyróżnić 3 podstawowe mechanizmy powstawania rozstępów skórnych:
1.Mechanizm hormonalny – zaburzenia hormonalne prowadzą w końcowym efekcie do zaburzeń w funkcjonowaniu fibroblastów oraz do zmian w strukturze skóry właściwej. Mają na to wpływ:
- zwiększony poziom kortyzolu we krwi (hormon kory nadnerczy) – upośledza funkcję fibroblastów, co z kolei spowalnia odnowę komórkową i syntezę kolagenu
- zwiększony poziom estrogenów (w okresie ciąży, przy stosowaniu antykoncepcji hormonalnej) – przyczynia się w pewnym stopniu do zwiększenia możliwości pojawienia się rozstępów
- stosowanie leków zawierających glikokortykosteroidy (np. w przebiegu chorób endokrynologicznych, alergicznych, autoimmunologicznych) – przyczyniają się do ścieńczenia naskórka, zahamowania syntezy kolagenu w skórze właściwej oraz degradacji już istniejących włókien kolagenowych
2.Mechanizm fizyczny – nadmierne rozciąganie skóry prowadzi do zrywania regularnej sieci włókien kolagenowych, a włókna elastynowe w obszarze rozstępu stopniowo zanikają. Mają na to wpływ:
- nagły przyrost masy ciała, zarówno w obrębie tkanki tłuszczowej, jak i mięśniowej – włókna te ulegają niekorzystnym zmianom na skutek długotrwałego rozciągnięcia skóry (np. w ciąży, z powodu otyłości, u kulturystów)
- wiek dojrzewania – szybki wzrost masy ciała dzieci znacznie wyprzedza tempo rozrostu włókien sprężystych, co w konsekwencji prowadzi do ich uszkodzenia.
3. Mechanizm genetyczny – nie został jeszcze poznany gen odpowiadający za dziedziczenie powstawania rozstępów, natomiast istnieje duże prawdopodobieństwo rodzinnych skłonności do występowania rozstępów skórnych.
Jakie są fazy rozwoju rozstępów?
Faza I zapalna: to początkowy etap tworzenia się zmiany. Rozstępy są purpurowo-sinymi, lekko wyniosłymi, kilkucentymetrowymi liniami. Układają się prostopadle do kierunku napięcia skóry. W badaniu histopatologicznym widoczne są: odczyn zapalny wokół zmiany, obrzęk skóry właściwej, rozszerzenie naczyń krwionośnych oraz nacieki limfatyczne. Włókna kolagenowe i elastynowe są zniekształcone. Obraz fazy zapalnej utrzymuje się do 6 miesięcy od momentu pojawienia się zmiany. W fazie tej można zahamować rozwój rozstępów lub je zredukować stosując preparaty i zabiegi kosmetyczne.
Faza II zanikowa (bliznowacenia) : to faza, w której rozstępy tracą czerwone zabarwienie i stają się perłowobiałe, przypominając wyglądem otaczającą je skórę. Wynika to z prób regeneracji zerwanej sieci włókien kolagenu oraz elastyny, jednak jest procesem nieefektywnym, w którego rezultacie na skórze pozostają widoczne jasne prążki. Zmiany stają się płaskie lub lekko wklęsłe, a ich powierzchnia ulega lekkiemu pomarszczeniu. W budowie histopatologicznej obserwuje się: ścieńczenie i zanik naskórka, zmniejszenie grubości i degenerację tkanki łącznej oraz zmniejszenie ilości kolagenu i elastyny. Skóra w obrębie zmiany pozbawiona jest gruczołów i przydatków. Zmiany te mają charakter podobny do blizny. Na tym etapie stosując odpowiednie zabiegi kosmetyczne, można uzyskać spłycenie, rozjaśnienie i poprawę jakości rozstępów.
Rozstępy tworzą się symetrycznie po obu stronach ciała. Względem siebie ułożone są równolegle, natomiast prostopadle w kierunku napięcia skóry. Najczęściej powstają w obszarach ciała podatnych na rozciąganie skóry, czyli na pośladkach, brzuchu, górnych partiach ud oraz piersiach. Najbardziej podatne na pojawienie rozstępów są kobiety o jasnych lub rudych włosach i jasnej karnacji, duże znaczenie ma także czynnik genetyczny.
Jakie są najlepsze zabiegi na rozstępy?
Warunkiem skutecznego leczenia jest jak najszybsze jego rozpoczęcie, najlepiej, wtedy gdy zmiany są w fazie zapalnej. Na tym etapie nie dochodzi jeszcze do pernamentnej przebudowy skóry i istnieje możliwość odbudowania niemalże prawidłowej struktury włókien kolagenowych i elastynowych. Jeśli leczenie zostanie rozpoczęte w fazie zanikowej, można tylko zmniejszyć widoczność rozstępów i poprawić ich wygląd estetyczny.
Istnieje wiele metod leczenia rozstępów jednakże żadna z nich nie likwiduje ich w 100%. Najlepsze efekty uzyskujemy przy zastosowaniu kilku metod tak, aby terapia była wielopłaszczyznowa.
Peelingi chemiczne: redukują rozstępy
Chemiczne głębokie i średnio głębokie złuszczanie naskórka za pomocą kwasu glikolowego lub trójchlorooctowego prowadzi do oderwania komórek naskórka oraz pobudzenia go do regeneracji. Drażnienie chemiczne górnych warstw skóry właściwej stymuluje ją do produkcji nowych włókien kolagenowych i elastynowych. Metoda jest mało efektywna w przypadku rozstępów głębokich i ma zastosowanie tylko w przypadku rozstępów płytkich. Wadą peelingów chemicznych są częste powikłania w postaci odbarwień, przebarwień oraz blizn.
Mikrodermabrazja: usuwa rozstępy na skórze
Zabieg polega na mechanicznym złuszczaniu warstwy rogowej naskórka, dzięki czemu dochodzi do przekrwienia skóry, poprawy krążenia, a tym samym lepszego jej odżywienia.
Mezoterapia igłowa: zabieg na rozstępy
Metoda polega na serii śródskórnych mikro wstrzyknięć substancji aktywnych, które mają za zadanie pobudzić skórę do rewitalizacji oraz głębokiej regeneracji. Technika niewielkich mikro nakłuć wykorzystuje powstały uraz jako bodziec do naturalnej odpowiedzi skóry: stymulacji komórek naskórka i skóry właściwej. Wydzielanie czynników wzrostu pochodzenia płytkowego zapoczątkowuje tworzenie nowych komórek naskórka, namnażanie fibroblastów co w konsekwencji prowadzi do przebudowy skóry, powstania kolagenu typu I i III, elastyny oraz tworzenia nowych naczyń włosowatych.
Karboksyterapia likwiduje rozstepy
Zastosowanie terapii dwutlenkiem węgla wykazuje bardzo dobre efekty w leczeniu blizn i rozstępów, ponieważ w jej wyniku następuje poprawa ukrwienia i stymulacja syntezy kolagenu i elastyny oraz rozluźnienie zrostów w tkance podskórnej. Dwutlenek węgla pobudza angiogenezę (proces tworzenia nowych naczyń włosowatych), co wpływa na fibroblasty, które zaczynają produkować nowy kolagen. Zwiększenie ilości kolagenu w tkance wygładza skórę, przywracając jej poprawny wygląd.
Laser frakcyjny CO2 usuwa rozstępy
Jest to jedna z najskuteczniejszych metod walki z rozstępami. Światło lasera wnika w głąb skóry, gdzie zostaje pochłonięte przez zawartą w komórkach wodę, która jest błyskawicznie podgrzewana. Dochodzi do uszkodzenia i zniszczenia zdegenerowanych włókien kolagenowych i elastynowych oraz jednocześnie do stymulacji komórek skóry właściwej do produkcji nowych włókien. Prawidłowe włókna zastępują zdegenerowane i uszkodzone. Dzięki temu uzyskuje się znaczną poprawę i zmniejszenie rozstępów. Dodatkowo laser CO2, uszkadzając nabłonek pokrywający rozstępy, stymuluje powstanie w jego miejscu prawidłowego naskórka, podobnego do tego, jaki występuje na zdrowej skórze. Dochodzi również do zwiększenia ilości melaniny, dzięki czemu skóra odzyskuje swoją naturalną barwę.
Radiofrekwencja mikroigłowa: zabieg na rozstępy
Jest to nowa metoda w leczeniu rozstępów. Opiera się na współdziałaniu dwóch technologii – mikro nakłuwania igłami i fal radiowych (radiofrekwencja). Metoda polega na nakłuwaniu skóry właściwej głowicą wyposażoną w kilkadziesiąt mikroigieł. Igły emitują falę elektromagnetyczną, która podgrzewa włókna białkowe skóry. Nakłucie, jak i podgrzanie powoduje częściowe uszkodzenie skóry, a to z kolei wywołuje jej silną stymulację do regeneracji. Pobudzone fibroblasty produkują nową elastynę i kolagen, włókna ulegają zagęszczeniu, a pomiędzy nimi powstają nowe wiązania. W miejscu zniszczonej powstaje nowa tkanka, która ma prawidłową budowę. Skuteczność zabiegu zależy od intensywności fali elektromagnetycznej oraz zdolności regeneracyjnej skóry.