Co to są komórki macierzyste i gdzie występują?
Komórki macierzyste (komórki pnia) występują w organizmach zwierząt i roślin. Odróżniają się od pozostałych komórek swoimi niezwykłymi właściwościami – zdolnością do proliferacji (ciągłego namnażania się) oraz różnicowanie w wyspecjalizowane komórki (zależnie od organu, w którym występują), a także dają potencjał wzrostu i naprawy uszkodzeń tkanki.
Dzięki temu odgrywają kluczową rolę w procesach rozwoju zarodkowego i płodowego, podczas wzrostu organizmu, a także odpowiadają za regenerację tkanek u organizmów dorosłych. Komórki macierzyste mogą być klasyfikowane, ze względu ma zdolność różnicowania się,, na – totipotencjalne, pluripotencjalne, multipotencjalne, unipotencjalne oraz na pochodzenie: zarodkowe, płodowe, somatyczne.
Komórki macierzyste i ich rola w skórze człowieka
W skórze po raz pierwszy zidentyfikowano komórki macierzyste w warstwie podstawnej naskórka. Są to głównie komórki unipotencjalne, czyli prekursor jednego typu komórek. Pod koniec 2009 roku naukowy z Uniwersytetu w Toronto odkryli występowanie komórek macierzystych w skórze właściwej. Dało to początek poszukiwań nowej technologii opracowania postaci roślinnych komórek macierzystych pokonujących barierę naskórkową.
Na ludzkie komórki oddziałują substancje zawarte w totipotencjalnych komórkach roślinnych. Komórki totipotencjalne to jedyny rodzaj komórek macierzystych występujących u roślin. Dzięki temu, że mogą przekształcić się w każdy rodzaj komórki roślinnej regeneruje swoje organy w ciągu wieloletniego życia.
- Ludzkie komórki macierzyste wykazują zdolność podziału przez całe życie, jednak ich ilość wraz z wiekiem maleje. Jedną z przyczyn starzenia się skóry jest właśnie ograniczenie ilości dermalnych komórek macierzystych, które mogłyby przekształcić się w nowe fibroblasty.
- Fibroblasty również z wiekiem tracą swoje funkcje ,zaprzestając produkcji kolagenu i elastyny. W związku z tym powinny być stale wymieniane na nowe, aktywne.
- Wyczerpywanie się puli komórek macierzystych prowadzi w konsekwencji do zmniejszenia liczby fibroblastów i ograniczenia żywotności tkanki.
Jak wykorzystujemy komórki macierzyste roślin?
Komórki macierzyste roślin znajdują się w mesystemach wierzchołkowych łodygi i bocznych korzenia. W miejscach tych komórki ulegają podziałowi przez całe życie rośliny, tworząc nowe organy. Wszystkie części roślin: liście, łodygi, kwiaty, nasiona powstają z komórek tkanki łącznej zajmującej wierzchołkową część łodygi.
W obrębie tkanki twórczej roślin są tak zwane wierzchołki wzrostu. To w nich następuje proces wzrostu rośliny przez systematyczny podział komórek.
Komórki macierzyste znajdujące się w wierzchołku wzrostu, pozwalają rośliną na budowę nowych organów przez całe ich życie. Wszystkie części roślin, liście, łodygi, kwiaty nasiona powstają z komórek niewielkiej tkanki zajmującej wierzchołkową część łodygi.
Wykorzystanie komórek macierzystych w kosmetykach
Do celów kosmetycznych komórki macierzyste roślin podzielone są w hodowlach komórkowych metodą mikropropagacji (mikrorozmnażania).
- Polega ona na hodowli komórki in vitro. Pierwszym etapem jest selekcja części rośliny (owocu, liści lub korzenia).
- Następnie indukuje się tworzenie kalusa poprzez nacięcie rośliny i przenosi pobrane komórki macierzyste na płytki agarowe.
- Wzrost komórek następuje w środowisku ciekłym. Do hodowli komórek na większą skalę wykorzystuje się specjalne bioreaktory zapewniające kontrolowane warunki hodowli.
- Wyhodowane komórki macierzyste poddaje się działaniu wysokiego ciśnienia, a następnie procesowi trawienia błony komórkowej i uwolnienia jej zawartości do podłoża.
- Zawartość komórki macierzystej stanowi docelowy surowiec kosmetyczny. Surowce zawierające metabolity roślinnych komórek macierzystych mogą występować w postaci ekstraktu lub suchego proszku.
Roślinne komórki macierzyste użyte w kremach nie są żywymi komórkami. W kosmetologii pojęcie roślinnej komórki macierzystej oznacza jej zawartość otrzymywaną w wyniku trawienia błony komórkowej prowadzącej do rozpadu komórki: zawarte w komórce metabolity oraz specyficzne składniki zwane czynnikami epigenetycznymi, które regulują aktywność genów i funkcje komórek, mogą być zamykane w liposomach dla ułatwienia przenikania przez naskórek lub w innych nośnikach.
Roślinne komórki macierzyste są pozyskiwane z:
- Drewno arganowe – występuje w południowo-zachodniej części Maroko. Wykształciło w sobie nieprawdopodobną odporność jak na ekstremalne warunki wysokiej temperatury, silnego wiatru czy też niedoboru wody. Kiełki drzew, pochodzących z kontrolowanych hodowli, rani się, a w miejscu zranienia rośliny tworzą się nowe komórki. Surowiec ten, nazywany Phytocelltec Argan, według badań in vivo, wykazuje się skutecznością w zwalczaniu zmarszczek i cellulitu.
- Szwajcarska jabłoń – odmiana jabłoni, która jest odporna na złe warunki atmosferyczne oraz różne choroby. Bardzo dobrze zabezpiecza swoje komórki przed czynnikami szkodliwymi i wysychaniem. Ekstrakt zabezpiecza komórki przed szkodliwym promieniowaniem UV, ponadto stymuluje fibroblasty do produkcji kolagenu i elastyny.
- Róża alpejska – roślina rosnąca we wysokości 3200 metrów. Jej liście pozostają zielone nawet podczas zimy. Ma zdolność przetrwania pomimo palącego słońca, niedoborze wody oraz skrajnie niskich temperatur. Ekstrakt z komórek macierzystych róży doskonale zabezpiecza skórę przed promieniowaniem UV, znacząco redukuje zmarszczki oraz rumień.
- Czarne winogrono – zawiera ogromną ilość antocyjanów o właściwościach silnie antyoksydacyjnych. Ekstrakt z komórek macierzystych winogron chroni przed szkodliwym promieniowaniem UVA i UVB oraz zabezpiecza przed czynnikami odpowiedzialnymi za fotostarzenie się skóry.
- Liście pomidora – źródłem komórek macierzystych są liści e, a preparaty kosmetyczne zawierające wyciąg z liści pomidora chroni skórę przed toksycznym działaniem metali ciężkich, które wywołują stres oksydacyjny ( spowodowany zbyt dużą ilością wolnych rodników). Ekstrakt zabezpiecza w ten sposób DNA komórki przed uszkodzeniem hodowanym właśnie przez wolne rodniki.
- Mikołajek nadmorski – ekstrakt z komórek macierzystych tej rośliny wykazuje działanie przeciwzapalne oraz ochronne przed działaniem wolnych rodników. Ponadto ma właściwości odmładzające, wzmacnia produkcję kolagenu i glikozydaminoglikanów oraz porządkuje strukturę naskórka.
Roślinne komórki macierzyste znajdują się w wielu preparatach kosmetycznych. W kosmetologii stosuje się je jako bazę do specjalistycznych zabiegów odmładzających. Zależnie od częstotliwości wykonywania, pozwalają na uzyskanie efektu „bankietowego”.
Komórki macierzyste występują, także w kosmetykach do codziennej pielęgnacji:
- serum z roślinnymi komórkami macierzystymi do regeneracji (może być wprowadzone przez sonoforezę, mezoterapię bezigłową, mezoterapię mikroigłową lub wmasowanie manualne,
- emulsje – sprzyjają procesom naprawczym,
- kremy – zwiększają naturalną zdolność skóry do regeneracji i odbudowy,
- maska algowa – uelastycznia, zwiększa napięcie, intensyfikuje procesy regeneracji,
- ampułki – wzmacniają witalność i blask skóry, przedłużają aktywność fibroblastów,
- kremy pod oczy – spłycają zmarszczki, regenerują skórę wokół oczu,
- płaty kolagenowe – przedłużają młodość skóry, poprawiają jej wygląd,
- kwas glikolowy z komórkami macierzystymi niweluje zmarszczki oraz niedoskonałości skóry, działa seboregulująco, zmniejsza aktywność tyrozynazy.
Komórki macierzyste zawierają białko, peptydy, aminokwasy, które są niezbędne do zainicjowania gruntownego procesu odnowy skóry. Cera po zabiegu z wykorzystaniem komórek macierzystych jest lepiej nawilżona. Mają one właściwości przeciwutleniające, odżywiają komórki skóry, co sprzyja rotacji komórek i zwiększa produkcję kolagenu. To z kolei powoduje ujędrnienie i wyraźnie lepsze napięcie skóry. Cera po zabiegu z wykorzystaniem komórek macierzystych staje się promienna i zyskuje młodzieńczy wygląd.